Құс шаруашылығындағы цифрландыру: «Алель Агро» тәжірибесі

2023 жылғы шілдеде Қазақстанның құс шаруашылығы саласында маңызды оқиға орын алды: еліміздегі құс етінің шамамен 20%-ын өндіретін «Агро Алель» компаниясы өз құс фабрикаларын толық цифрландыруды жариялады. Бұл компанияның барлық бизнес аспектілерін қамтитын біртұтас ақпараттық жүйе құра алғанын білдіреді: құс етін өндіруден сатылымға дейін. Мұндай техникалық алға жылжудың себебі цифрландыруға деген мода емес, уақыт талабы болды. Өсіп келе жатқан бәсекелестік пен нарықтың көптеген сын-тегеуріндеріне жылдам әрекет ету қажеттілігі аграрлық индустрияның ең ірі ойыншыларына бизнесті басқару модельдерін қайта қарауға мәжбүр етеді. Сондықтан «Агро Алель» басқармасы алғашқы болып «ақылды құс шаруашылығы» шешімдеріне жүгінді.

Жаңа ақпараттық жүйенің негізін ERP класының жақсы таныс бағдарламалық өнімі құрады (enterprise resource planning — кәсіпорынның бизнес процестерін басқару). Біртұтас ақпараттық ортаға барлық компоненттерді енгізу жетекші украиналық әзірлеуші «РАСК. ИН-АГРО» компаниясына тапсырылды. Автоматтандыру тәжірибесі туралы компанияның және ІТ әзірлеушілердің өкілдері айтып берді.

Ерік Сұлтанқұлов: «Цифрландырусыз сіз артқа қарап қана алға жылжисыз»

Цифрландыру процесіндегі қиындықтарды еске ала отырып, «Агро Алель» басқармасының төрағасы Ерік Сұлтанқұлов цифрлық жүйеге көшу стратегиясының бірден қалыптасқанын атап өтті. «Біз үшін цифрлық экожүйенің қалай жұмыс істейтінін түсіну өте маңызды болды. Әсіресе Ресей, Еуропа және Америкадағы жетекші құс шаруашылығы корпорацияларымен танысу барысында алынған тәжірибе өте құнды болды. Алынған білімдер мен тәжірибеге негізделген стратегия барлық бөлімшелер үшін біртұтас ақпараттық ортаны іске қосуды көздеді», — дейді басқарма төрағасы.

Бизнес процестерін басқаруды автоматтандыруға итермелеген негізгі себептердің бірі — бизнесті динамикалық басқару қажеттілігі болды. Бухгалтерлік бағдарламадағы шектеулі функционал мен деректерді қолмен өңдеудің елеулі үлесі басқарушылық шешімдер қабылдауды және заманауи құралдарды, мысалы, бұлтты технологиялар, бизнес-аналитика (BI), электронды құжат айналымын енгізуді тежеді. Бұл мәселелерді шешудің жалғыз жолы — барлық жұмыс цикліне оңтайландыру және автоматтандыру жүргізу.

Компанияның бірінші басшысы қағаз құжат айналымы қызметкерлердің жұмысын рутиндік етіп, оларды қызықты әрі нәтижелі жұмысқа көбірек энергия жұмсауға мүмкіндік бермейтінін айтады. Ал жаңа ERP платформасы әрбір жүйе қатысушысына негізгі құс шаруашылығы процестерін, сондай-ақ логистика, сатулар және басқа жүздеген операцияларды бақылау үшін қолайлы және ашық ортаны ұйымдастырады.

«Бұрын бізде өндірісті басқарудың ескі моделі тек бухгалтерлік ақпаратты беретін. Бірақ қазір ERP жүйесі енгізілген соң біз басқарушылық шешімдерді тек өткен деректерге ғана емес, қазіргі деректерге де негіздей аламыз. Қарапайым тілмен айтқанда, бұрын біз көлікті артқа қарап жүргізетінбіз, ал қазір алда не болатынын білетін болдық», — деп түйіндейді Ерік Сұлтанқұлов.

Тұғлық Ходжамияров: «Автоматтандырудың табысы толығымен жергілікті мамандардың біліктілігіне байланысты»

Цифрландырудың техникалық жақтары туралы «Агро Алель» ІТ-директоры Тұғлық Ходжамияров айтып береді. Оның жауапкершілігіне ақпараттық жүйені енгізу бойынша кең ауқымды сұрақтар кіреді, соның ішінде техникалық тапсырма жасау және жоба барлық кезеңдерінде әзірлеуші командасымен өзара әрекеттесу.

Тұғлық алғашқыда цифрландырудың мақсатты архитектурасын құру қажеттілігін атап өтеді. Бұл үш негізгі компонентке қатысты: Smart Farm — құс қораларының микроклиматын ақылды бақылау, BI — бизнес талдау бағдарламалық қамтамасыздандыруы және ERP платформа — компанияның бизнес процестерін басқару. Осы негізде жасанды интеллект (AI), заттар интернеті (IoT) және машинамен оқыту (ML) технологияларын қолдану арқылы бірнеше маңызды бағдарламалар мен сервистер жасалады. Барлық бұл заманауи шешімдер «Агро Алель» компаниясының цифрлық экожүйесінің біртұтас ІТ-ландшафтына интеграцияланады.

«Біз жоба ережелерін жасап, ресурстық бюджеттік кестелер құрдық. Басқарушы комитеттің жұмысы үлкен рөл атқарды, оған жобалық менеджерлер мен компанияның бірінші басшысы қатысты. Жалпы алғанда, біз бастамаларымызды басшылық тарапынан толық қолдауды таптық, бұл жобаның мерзімдеріне оң әсерін тигізді», — деп еске алады Тұғлық Ходжамияров. Әдетте ERP енгізу кем дегенде бір жыл алады, бірақ «Агро Алель» жағдайында әзірлеушілер алты ай ішінде болашақ жүйенің моделін жасап, тағы екі айдан кейін оны сынақ және өндірістік пайдалануға енгізе алды. Қазіргі уақытта ERP толыққанды жұмыс істеп, өнімнің өзіндік құнын есептеуге, бизнес-аналитика (BI) қолдануға, мобильді қосымша арқылы процестерді басқаруға мүмкіндік береді.

ERP және BI енгізілгеннен кейін Robotic Process Automation (RPA) енгізу жобасы басталды. Бұл технология бағдарламалық роботтарды қолдануға негізделген, олар рутиналық бизнес тапсырмаларды өзіне алып, пайдаланушы әрекеттерін ішінара имитациялайды, сондықтан оларды цифрлық қызметкерлер немесе қосарлар деп те атайды.

Қазіргі таңда цифрлық қызметкер компанияда сегіз процесті өңдеуде: жұмысқа кандидаттар іздеу, етті субсидиялау өтінімдері, ЭСФ өңдеу, сауда желілерімен сәйкестікті тексеру, дилерлер үшін бонус есептеу, сатып алу өтінімдерін өңдеу, есеп айырысу тізімдерін алу үшін бот, келісім-шарттар бойынша актілерді өңдеу. Бұрын қолмен жасалған және қателермен жасалған барлық жұмыстарды робот жылдам, дәл, автономды түрде және тәулік бойы орындай алады.

«Өндірістің ерекшелігі сондай, жергілікті қызметкерлер қағаз құжаттармен және Excel-мен жұмыс істеуге үйренген. Біз қызметкерлердің жаңа жүйеге деген көзқарасы оның тиімділігіне әсер ететінін түсіндік. Бұл мәселені бірнеше түрдегі оқыту арқылы шештік, соның ішінде процестерді модельдеу де болды. Осылайша біз қызметкерлерді жаңа жұмыс форматына сапалы түрде дайындай алдық», — деп түйіндейді ІТ-директор.

Андрей Иванчиков: «ІТ-менеджменттің жобада әсер ету құралдары болуы маңызды»

«Агро Алель» компаниясымен серіктестік тәжірибесі туралы «РАСК. ИН-АГРО» компаниясының иесі және операциялық директоры Андрей Иванчиков айтып береді. Компания Украинада ауыл шаруашылығы саласын цифрландыру нарығында көп жылдар бойы көшбасшы болып табылады; 5 мыңнан астам украиналық кәсіпорындар «РАСК. ИН-АГРО» өнімдерін бухгалтерлік есепті автоматтандыру саласында пайдаланады.

«Қазақстан нарығындағы қызметіміз 2010 жылы «Иволга-Холдинг» өкілдері бізге жүгірген кезде басталды. Жаңа жоба көп қырлығы бойынша өте қызықты болды — Қазақстанның ірі агроөнеркәсіптік кәсіпорны зерттеулер мен барлық қызмет түрлерін автоматтандыруға мұқтаж болды — ауыл шаруашылығынан бастап машина жасауға дейін», — дейді Андрей Иванчиков. Алғашқы сәтті тәжірибеден кейін Қазақстандық тапсырыс берушілерден жаңа тапсырыстар келді, мысалы, BI Group және ISKER құрылыс секторындағы жобалар. Осылайша, Андрей Иванчиковтың командасын таңдай отырып, «Агро Алель» компаниясы тек автоматтандыру саласындағы көшбасшыларды ғана емес, жергілікті нарықты жақсы білетін мамандарды да таңдады.

«ERP жүйелерін енгізу — өзі қарапайым емес міндет. Әлемдік статистикаға сәйкес, барлық жобалардың шамамен үштен бірі сәтсіз деп есептеледі және мақсаттарына жетпейді. Шынымды айтқанда, осы қайғылы статистиканы толықтырғым келмеді. Бақытымызға орай, «Агро Алель» жағдайында біз тапсырыс берушімен толық түсіністікке қол жеткіздік. Клиент стандартты емес және батыл шешімдерді қабылдауға дайын болды, ең бастысы — бәрін уақытында жасау. Сонымен қатар, екі тараптың командалары да осындай жобаларда оң тәжірибеге ие болды, бұл бізді табысқа жетеледі», — дейді сұхбаттасушы.

Жобаның қиындықтарын еске ала отырып, Андрей төрт факторды атап өтті. Біріншіден, бұл тапсырыс беруші кәсіпорынның үлкен және күрделі ұйымдастырушылық құрылымы, оған филиалдар мен қашықтағы бөлімшелер кіреді. Бұл мәселені шешу үшін көптеген мамандарды тартуға, түрлі орындарда жұмыс істеуге және олардың логистикасын ұйымдастыруға тура келді. Екіншіден, әзірлеушілер үшін үлкен логистикалық қоймадағы технологияларды алмастыру процесі нағыз сынақ болды, ол тәулік бойы және демалыссыз жұмыс істеді. Өнімді үзіліссіз тиеу жағдайында жабдықты ауыстыру қажет болды.

Үшіншіден, жоба басқару жүйелері туралы түсініктерді айтарлықтай кеңейтеді, тапсырыс берушінің барлық процестерін қамти отырып — тауық өсіруден бастап, мобильді қосымшаларды қолдана отырып, клиенттермен жұмыс істеуге дейін. Бұл жобадағы архитектуралық әдіснамалық шешімдердің күрделілігіне әсер етеді. Төртіншіден, адам факторы. Адамдар жаңашылдыққа қиын бейімделеді, өздерінің жайлылық аймағынан шығуға бейім емес. Бұл міндетті шешу үшін қызметкерлерге өзгерістерге бейімделуге, жаңа жүйеге үйренуге мүмкіндік беретін ерекше жағдайлар жасау қажет. Мұнда тапсырыс беруші компанияның басшылығы маңызды рөл атқарды, ол адамдармен жұмыс істеудің маңыздылығын түсініп, уақытында әрекет етті.

«Қазақстанда жұмыс істей отырып, біз әр жобамен осы керемет елдің жаңа қырларын ашамыз. Біздің үшінші «Агро Алель» компаниясымен бірлескен жобамыз дәл осындай шабыттандыратын ашылыс болды. Алдағы уақытта біз жасалған шешімді бірлесіп алға жылжытқымыз келеді. Бұл Қазақстандағы және басқа елдердегі саладағы басқа кәсіпорындарға сәтті бизнес өнімдерін тарату тұрғысынан қызықты…» — деп жоспарларымен бөліседі Андрей Иванчиков.