«Алель Агро» компаниясының цифрлық трансформациясы құс шаруашылығы саласында төңкеріс жасауға қабілетті.
Соңғы жылдары бизнесті цифрландыру туралы жиі айтылып жүргені соншалық, көптеген кәсіпорын басшылары бұл үрдісті терең түсінбей-ақ, өздігінен болатын құбылыс ретінде қабылдайды. Алайда кәсіпкерлер түсінуі керек: автоматтандырылған жұмыс ортасы – әмбебап шешім емес, ол тек сенімді көмекші, оның тиімділігі сіздің мақсаттарыңыз бен міндеттеріңіздің шынайылығына тікелей байланысты. Кез келген компанияда цифрландыру шешімі нақты және өлшенетін мақсаттар негізінде қабылдануы тиіс. Жүйені өз мүдделеріңізге бағындырғанда ғана сіз одан әсерлі нәтиже ала аласыз.
Цифрландырудың үш жауы
Түркияда бизнес көшбасшылары арасында цифрландыруға қатысты үміттер бойынша жүргізілген сауалнамаға сәйкес, табысты цифрлық трансформацияға кедергі келтіретін негізгі үш фактор мыналар:
1.Техникалық инфрақұрылымның жеткіліксіздігі;
2.Көне бюрократиялық әдеттерден бас тарта алмау;
3.Білікті мамандарды табу қиындығы.
Қызығы, киберқауіпсіздік тек төртінші орында. Бұл менің жеке бақылауыма да сәйкес келеді: көптеген бизнес көшбасшылары автоматтандыруды ескі жүйені жаңасына ауыстыру деп түсінеді — смартфон қосымшасын жаңарту сияқты.
Дереккөз: www.academia.edu
Қызығы, киберқауіпсіздік тек төртінші орында. Бұл менің жеке бақылауыма да сәйкес келеді: көптеген бизнес көшбасшылары автоматтандыруды ескі жүйені жаңасына ауыстыру деп түсінеді — смартфон қосымшасын жаңарту сияқты.
Мұндай механикалық көзқарас, әсіресе ауыл шаруашылығында, жұмыс істемейді. Менің ойымша, компанияның өнімділігі, оның көлеміне қарамастан, ең алдымен адамдар мен олардың технологияны және жұмыс мәдениетін игеру деңгейіне байланысты.
Салалық көшбасшылардың тәжірибесі
Осыған байланысты мен жеке тәжірибемнен бір мысал келтіргім келеді. 2023 жылдың шілдесінде менің командам Қазақстандағы «Алель Агро» компаниясы үшін толық цифрлық басқару жүйесін өндірістік пайдалануға сәтті енгізді. Бұл клиентке құс етін өндіруден бастап логистика мен сатуға дейінгі барлық бизнес құрамдастарын нақты уақытта бақылауға мүмкіндік береді. Қазақстанның құс шаруашылығы саласындағы көшбасшысы ретінде «Алель Агро» сөзсіз басқа нарық қатысушыларына да әсер етеді. Олардың көпшілігі бір жылдан бері бизнес процестерді толық автоматтандыру туралы ойлауда. Менің ойымша, «Алель Агро» Қазақстан агросекторында толыққанды цифрлық ауысымды бастап берді, бұл болашақта жаңа бизнес үлгісінің қалыптасуына әкеледі.
Іле ауданындағы құс фабрикасы, Алматы облысы. «Алель Агро» АҚ мұрағатынан алынған сурет
Алайда «Алель Агро»-ның бұрынғы жылдардағы нарықтық көрсеткіштерін зерттесеңіз, айтарлықтай мәселелерді таба алмас едіңіз. Шынында да, компания цифрландыру дәуіріне дейін де сенімді жұмыс істеді: команда стандартты құс шаруашылығы процестерімен айналысып, қарапайым бағдарламалық қамтамасыз етуді қолданды. Егер бәрі жақсы болса, неге өзгерту керек?
Жауап клиенттің құндылықтарын қайта қарауында жатыр: басты мақсат — тек бағдарламалық жасақтаманы жаңарту емес, компанияның әртүрлі географиялық активтерін біріктіретін біртұтас дамыған экожүйені құру. Бұл күрделі миссияның жетістік өлшемі — рутиналық операциялардан босап, шығармашылықпен дамуға көңіл бөлу.
Аралас жем зауыты. «Алель Агро» АҚ мұрағатынан алынған сурет
Міндетке сай шешім ретінде жақсы танылған ERP (кәсіпорын ресурстарын жоспарлау) жүйелерінің бірі таңдалды. Барлығымыз бройлердің қалай өсетінін білеміз, бірақ максималды өнімді ең аз шығынмен қамтамасыз ететін өндірістік режимді қалай табамыз?
Егер процестерді қолмен басқарсаңыз, бұл сұраққа жауап бере алмайсыз. Өндірістің толық бейнесін алу және дер кезінде басқарушылық шешімдер қабылдау үшін ерте ме, кеш пе жаңа технологиялық жүйеге көшуді ойлауға тура келеді, ал ERP жүйесі осының бір бөлігі.
Уақыт көрсеткендей, «Алель Агро» басшылығының таңдауы стратегиялық тұрғыдан дұрыс болды. Бұл өзгеріске деген ішкі сұраныс пен жаңа технологияларды сән емес, маңызды жаңалық ретінде қабылдаудан туған.
Автоматтандыру қажеттігін көрсететін факторлар
Кез келген ауыл шаруашылығы компаниясы өзінің өмірлік циклі барысында әртүрлі есеп жүйелері мен қосымша бағдарламалық қамтамасыз етулермен толығады. Көбінесе құжат айналымы, қаржы және логистика бойынша қызметтер бір-бірімен әлсіз байланысқан, бұл өнім номенклатурасы, серіктестер мен клиенттермен жұмысқа теріс әсер етеді.
Инкубатор. «Алель Агро» АҚ мұрағатынан алынған сурет
Ішкі хаостың пайда болу процесі қалай жүреді? Бастапқыда компания ең қарапайым шешімді таңдайды. Уақыт өте келе оған жаңа модульдер мен қолданбалар қосылады, олар көбінесе ішкі әзірлеу арқылы бейімделеді.
Бір қарағанда, екі программист ұстау аутсорсинг командасынан арзан көрінуі мүмкін. Бірақ бұл үнемдеу компанияны ішкі IT ресурстарға тәуелді етеді. Бұдан да жаманы, компания әртүрлі бағдарламалар мен қосалқы жүйелер жиынтығын алады, оларды бөлек жаңартуға тура келеді.
Нәтижесінде ескі платформалар мен оқшауланған деректер бизнесті басқаруға кері әсер етеді, операциялық шығындар өсіп, еңбек өнімділігі төмендейді. Автоматтандыру аралдары пайда болады, олар өздерінің жеке деректер әлемінде өмір сүреді және бір-бірімен байланыссыз.
Құс фабрикасы. «Алель Агро» АҚ мұрағатынан алынған сурет
Мұндай кәсіпорынды басқару боксшылардың «клинчіне» ұқсайды: кез келген талдау апталар мен айларды алады, ал жедел шешімдер туралы сөз қозғаудың өзі қиын. Мұндай жағдай кейде басшылық тарапынан да сын ретінде қабылданбайды, себебі мәселелер «жыртықты жамау» әдісімен уақытша шешіледі.
Осылайша компания ұзақ уақыт бойы жартылай күйзеліс жағдайында қала алады. Әдеттегі жағдай да дағдарысқа себеп болуы мүмкін: программистің жұмыстан кетуі, тәжірибелі мамандардың зейнетке шығуы немесе жекелеген бөлімдердегі саботаж.
Егер сіздің кәсіпорныңыз дәл осындай технологиялық дезинтеграция жағдайында болса, онда тұтас цифрлық экожүйе енгізу туралы ойлана бастайтын кез келді.
ERP жүйесін енгізу жобасының бюджетін қалай есептеу керек
Бұл жерде бірегей және әмбебап формула жоқ, себебі әр компанияның сұранысы әртүрлі. Менің тәжірибем бойынша, автоматтандырудың жылдық бюджеті компания айналымының 1–2%-ын құрайды. Қарапайым бағалау тәсілі ретінде бір жұмыс орнына автоматтандыру құнын негіз етіп алуға болады.
Аралас жем зауыты. «Алель Агро» АҚ мұрағатынан алынған сурет
Сақтаушы жұмыс орнының автоматтандыру құны қаржы бөлімі қызметкерінікінен айтарлықтай ерекшеленеді. Сондықтан орташа бағалар пайдаланылады. Мысалы, бір жұмыс орнын автоматтандыру бағасы 1000–4000 доллар аралығында болуы мүмкін. Орташа есеппен бұл шамамен 2000–2500 доллар. Нақты сандар тек алдын ала зерттеу жүргізілгеннен кейін белгілі болады.
Сондай-ақ, клиентке арналған бірегей талаптар саны жобаның құнына айтарлықтай әсер ететінін ескеру қажет. Ал жүйені «қалпында» қолдану цифрландыру шығындарын едәуір азайтады, уақыт пен жүйкені үнемдеуді айтпағанда. Ең бастысы — интеграторларды таңдау кезінде тапсырыс берушіге қызықты салада тәжірибесі барын тексеру.
Әрине, мақала форматы цифрландырудың дайындық кезеңінің барлық егжей-тегжейін толық ашуға мүмкіндік бермейді, бірақ мен бұл туралы алдағы материалдарда айтуды жоспарлап отырмын.
Андрей Иванчиков
Автор туралы ақпарат:
Андрей Иванчиков, «РАСК. ИН-АГРО» компаниясының иесі және операциялық директоры. Компания Украинада ауыл шаруашылығын цифрландыру саласындағы көшбасшылардың бірі болып саналады. Бухгалтерлік есепті автоматтандыру бойынша «РАСК. ИН-АГРО» өнімдерін 5000-нан астам украин кәсіпорны пайдаланады, олардың ішінде «Астарта», «Укрлендфарминг» («Авангард»), «Агропросперис», «Континентал Фармерз Груп (Salic)», «Кернел» сияқты ауылшаруашылық алпауыттары бар. Компанияның Қазақстан нарығына алғашқы кіруі 2010 жылы болды, сол кезде «Иволга-Холдинг» агроөнеркәсіптік кәсіпорны тарапынан ұсыныс түсті. Бүгінде клиенттер қатарында Қазақстанның ірі холдингтері бар: BI Group, ISKER, «Aitas Kz», «Алель Агро».
